Angelfryske Taalferbining

De Angelfryske talen foarmje in dúdlike subgroep binnen de Westgermaanske taalfamylje, skaaimerke troch mienskiplike fonologyske en grammatikale ynnovaasjes.

De tichte relaasje tusken Aldingelsk en Aldfrysk is sa dúdlik dat taalkundigen faak ferwize nei in teoretysk "Angelfrysk" stadium fan taal-ûntwikkeling, dat in perioade fertsjintwurdiget doe't dizze talen al skaat wiene fan oare Westgermaanske talen, mar noch net folslein fan inoar skieden wiene.

De Ingveoanyske Taalgroep

De Ingveoanyske of Noardsee-Germaanske talen (ek wol Angelfrysk neamd) omfetsje:

Aldingelsk - De taal fan de Angelsaksen yn Ingelân, dy't úteinlik soe ûntwikkelje ta Moderne Ingelsk
Aldfrysk - De taal fan de Fryske folken lâns de kust fan de Noardsee
Aldsaksysk - Soms ynkludearre, hoewol mei minder karakteristike Ingveoanyske kaaien

Dizze talen diele karakteristike ynnovaasjes dy't har ûnderskiede fan oare Germaanske talen, foaral yn har fonology en wurdskat.

Aldingelsk & Aldfrysk Oerienkomsten

De tichte relaasje tusken Aldingelsk en Aldfrysk is te sjen yn tal fan taalkundige skaaimerken:

Dielde Wurdskat

Modern Ingelsk	Aldingelsk	Aldfrysk
Dei	dæg	dei
Jier	gēar	jēr
Sliep	slǣpan	slēpa
Grien	grēne	grēne
Skip	scip	skip

Mienskiplike Grammatikale Skaaimerken

Fergelykbere naamfalssystemen mei fjouwer naamfallen: nominatyf, akkusatyf, genytyf, en datyf
Fergelykbere naamwurdferboegingspatroanen
Dielde ynnovaasjes yn tiidwurdferboegingssystemen
Fergelykbere foarnaamwurdfoarmen

Wichtige Lûdferoarings

Ferskate ûnderskiedende lûdferoarings definiearje de Angelfryske taalgroep:

Angelfryske Ferljochting

Proto-Germaansk *a feroare nei æ (ash) wannear't it folge waard troch in inkele konsonant. Bygelyks:

Proto-Germaansk *dagaz → Aldingelsk dæg, Aldfrysk dei (dei)
Proto-Germaansk *batiz → Aldingelsk bæt, Aldfrysk bet (better)

Foaroan sette en Ferheging fan Westgermaansk *ā

Proto-Germaansk lang *ā waard ǣ yn Aldingelsk en ē yn Aldfrysk:

Proto-Germaansk *slāpan → Aldingelsk slǣpan, Aldfrysk slēpa (om te sliepen)
Proto-Germaansk *strāta → Aldingelsk strǣt, Aldfrysk strēte (strjitte)

Palatalisaasje

Beide talen fertoane fergelykbere patronen fan palatalisaasje fan felar konsonanten:

Proto-Germaansk *kinn- → Aldingelsk cinn, Aldfrysk tzin/kin (kin)
Proto-Germaansk *kirkō → Aldingelsk ċiriċe, Aldfrysk tzerke/tzierke (tsjerke)

Moderne Neiteam fan Angelfryske Talen

Ingelsk

Modern Ingelsk ûntwikkele út Aldingelsk nei wichtige ynfloed fan Aldnoarsk en Normandysk Frânsk nei de Wiking-ynfallen en de Normandyske Ferovering. Hjoed is it ien fan 'e meast sprutsen talen yn 'e wrâld en is it oanmerklik ôfwike fan syn Angelfryske woartels.

Opmerklike eigenskippen behâlden fan Aldingelsk: Sterke en swakke tiidwurdpatroanen, de measte kearntaal, ûnregelmjittige mearfâlden

Fryske Talen

Moderne Fryske talen oerlibje as:

Westerfrysk - Sprutsen yn de Nederlânske provinsje Fryslân
Noardfrysk - Sprutsen yn noardlik Dútslân lâns de kust fan Sleeswyk-Holstein
Sealterfrysk - Sprutsen yn de Sealterlân regio fan Nedersaksen yn Dútslân

Fan alle moderne Germaanske talen bliuwt Frysk it tichtst by Ingelsk yn syn fonology.

Bekend Sprekwurd

"Brea, bûter, en griene tsiis is goed Ingelsk en goed Frysk"

In tradisjoneel sprekwurd dat de oerienkomst tusken Ingelsk en Frysk yllustrearret